به دنبال صحبت های کلی که در قسمت مقدمه درباره اسانس مواد شوینده ارائه شد لازم است خاطرنشان کنیم که اسانس ها، عطر و رایحه، جزء جدایی ناپذیر از محصولات بهداشتی و شوینده ها محسوب می شوند. این محصولات در تمام خانه ها یا کارخانه ها و مراکز مختلف برای اهداف تمیز کردن و شستشو به کار می روند. نام اسانس یا عطر را حتماً در تولید انواع اسپری خوشبو کننده یا ادکلن هم شنیده‌اید؛ این در حقیقت همان چیزی است که از ترکیبات شیمیایی یا گیاهی به طور مستقیم استخراج می شود و بوی خوشی را در شوینده ها به وجود می آورد.
دلایل زیادی وجود دارد که کارخانه های تولید کننده مواد شوینده، آرایشی و بهداشتی به استفاده از اسانس مواد شوینده تاکید دارند. یکی از این دلایل، تولید انواع شوینده ها و پاک کننده ها طبق مراجع استاندارد جهانی است. دلیل دیگری که ملزم می سازد تمام شوینده ها و پاک کننده ها باید رایحه و بوی خوش داشته باشند این است که بتواند تا میزان حداکثر، بوی آلودگی ها و کثیفی ها را از روی لباس برطرف کنند. حتی اگر یک شوینده قوی برای لباس یا سطح خاصی به کار می برید، بازهم لزوماً باید اساسی و مواد معطر در داخل آن به کار رفته باشد.
به عبارت ساده‌تر می خواهیم بگوییم که شوینده ها و تمیز کننده های خانگی و صنعتی بدون اسانس مواد شوینده، یک محلول معمولی هستند و ممکن است پس از استفاده، بوی نامطبوع به مشام شما برسد. با این توصیف، بدون شک به اهمیت وجود اسانس در شوینده ها پی برده اید.
ویژگی های فیزیکی و شیمیایی
هر یک از انواع اسانس مواد شوینده بر اساس یک ساختار مولکولی وجود دارند و با مقدار معینی در شوینده ها مصرف می شوند. اسانس ها انواع و اقسام مختلفی دارند که در قسمت های بعدی هم به آنها می پردازیم. معمولاً اسانس استفاده شده در شوینده ها و پاک کننده ها با نام “روغن های اساسی” یا “روغن های گیاهی” شناخته می شوند و در منابع خارجی هم با همین نام به کار می روند.
روغن ها یا اسانس های اصلی در شوینده نه تنها خاصیت پاک کنندگی قدرتمندی دارند بلکه می توانند رایحه بسیار دلپذیر به محصول ببخشند و در نهایت، ظاهری درخشان و زیبا در شوینده به وجود آورند. زمانی که شما لباس های خود را با یک شوینده می شویید، علاوه بر این که تمیز و پاکیزه می شوند، بوی بسیار مطبوعی را حتی از داخل ماشین لباسشویی احساس خواهید کرد.
برای انواع اسانس مواد شوینده در شوینده های ماشین لباسشویی یا شوینده های مخصوص ماشین ظرفشویی، مایع مخصوص ظرفشویی، تعریف های مشخصی وجود دارد. این ترکیبات در شکل ظاهری، مایع هستند اما ترکیبات مولکولی در ساختار روغن ها وجود دارد که مسئول ایجاد بوی خوش در شوینده می باشند. اگر نامی از روغن درخت چای یا روغن لیمو برای خوشبوتر شدن شوینده های لباس شنیده اید، در حقیقت به همین مواد شوینده اشاره دارد.
وجود اسانس مواد شوینده در این ترکیبات به هیچ عنوان از نظر ویژگی‌های فیزیکی یا شیمیایی برای لباس ها پارچه ها یا سطوحی که قرار است تمیز شوند، خطری ایجاد نمی کنند. اسانس ها، ترکیبات شیمیایی معمولی بدون خطرات و عوارض جانبی هستند. زمانی که در حال استفاده از انواع شوینده هستید، به هیچ عنوان نگران آسیب رسیدن به پوست دست خود یا صدماتی به سیستم تنفسی نخواهید بود.
کاربردهای اسانس در مواد شوینده
در یک عبارت کوتاه، متداول ترین کاربرد اسانس مواد شوینده را می‌توان در ایجاد بوی خوش و رایحه دلپذیر در این‌گونه محصولات معرفی کرد. زمانی که صحبت از لکه لباس، آلودگی ها و کثیفی ها به میان می آید، منظور، مواد شیمیایی مضر و ترکیبات مختلف هستند که در مقیاس بسیار اندک در بافت پارچه ها یا لا به لای سطوح مختلف نفوذ می کنند و موجب ظاهر نامطلوب در آن قسمت خواهند شد. انواع شوینده ها و پاک کننده ها و محلول های تمیز کننده قادر هستند با اثرگذاری قوی، این آثار آلودگی را از بین ببرند.
در میان انواع اسانس، نام های زیادی را در منابع مختلف مشاهده می‌کنیم. ترکیبات شیمیایی نظیر اسانس لیمو، اسانس انواع گل ها، اسانس درخت چای، اسانس لوندر (اسطوخودوس)، اسانس های ادکلنی نمونه هایی از ترکیباتی هستند که بوی خوش و عطر مخصوصی را در انواع شوینده ها ایجاد می کنند و بهترین اسانس مایع دستشویی و بهترین اسانس مایع ظرف شویی هستند.
تولید اسانس به روش صنعتی، اصول و قواعد خاص خود را دارد که در قسمت بعدی به آن می پردازیم. به دست آوردن اسانس برای ایجاد رایحه خوش در مواد شوینده تقریباً کار دشواری است؛ چرا که این مواد در حقیقت باید از ترکیبات دیگری استخراج شوند و همین عامل باعث می‌شود قیمت خرید اسانس به طور خالص، اندکی گران‌تر باشد.
اسانس لیمو، یکی از انواع اسانس برای مواد شوینده است که معمولاً آن را در شوینده های خانگی بیشتر می توان یافت. این روغن اساسی، خاصیت ضد عفونی‌کننده و ضد قارچی دارد و با بوی بسیار خوش هنگام کار کردن، احساس خوشایندی را در فرد به وجود خواهد آورد. شوینده هایی که با این اسانس تولید می شوند معمولاً برای شستن ظرف و انواع پارچه ها مناسب هستند.
اسانس لوندر، نوع دیگری از اسانس مواد شوینده است. این روغن علاوه بر اینکه خاصیت درمانی دارد در محصولات و مواد شوینده نظیر صابون تمیز کننده، صابون حمام، انواع پاک کننده های سطوح به صورت اسپری به کار می رود. محصولاتی که با این نوع اسانس تولید می شوند برای پوست دست آسیب ایجاد نمی‌کنند و قدرت تمیز کنندگی قوی دارند.
اسانس پرتقال، یکی دیگر از محبوب ترین و پرطرفدارترین اسانس برای محصولات و مواد شوینده است. ممکن است شما هم برای خرید شوینده های خانگی به بازار مراجعه کرده باشید و صرفاً به دنبال محصولی هستید که با اسانس پرتقال آمیخته شده است. افراد زیادی به بوی پرتقال در شوینده ها علاقه دارند. اسانس پرتقال یک حالت محرک را ایجاد می کند و می توان گفت بوی آن به نوعی نشاط آور است.
اسانس درخت چای، یکی دیگر از انواع اسانس های مخصوص با پایه گیاهی است که برای شوینده ها به کار می رود. اسانس درخت چای را معمولاً در پاک کننده ها و تمیزکننده های صورت و دست، انواع صابون ها و محصولات مراقبت از پوست مشاهده می کنیم. این روغن، قدرت تاثیرگذاری بسیار قوی دارد، ملایم است، خاصیت ضد عفونی کننده دارد، سطوح را به خوبی پاک می کند و از همه مهم تر هیچ حساسیت پوستی به دنبال نخواهد داشت. تمام شوینده ها و پاک کننده هایی که حاوی اسانس درخت چای هستند، جزو بهترین محصولات دسته بندی می شوند.
اسانس اکالیپتوس یکی دیگر از پرمصرف ترین اسانس مواد شوینده به شمار میرود. اکالیپتوس را در صابون ها، شوینده ها، محصولات مراقبت از پوست، عطر و غیره می توانید جستجو کنید. محصولاتی که از روغن اکالیپتوس تهیه شده است معمولاً بوی تند، چیزی شبیه به نعنا دارد. این اسانس، محرک سلول های مغز است و آرامش خاصی را در فرد ایجاد می‌کند. محصولاتی که در گروه آرایشی و بهداشتی حاوی اسانس یا روغن اکالیپتوس هستند، بسیار پرطرفدار و محبوب می باشند.
اسانس رزماری، یکی از انواع اسانس مواد شوینده است که کمتر شناخته شده می‌باشد. روغن رزماری خواص زیادی دارد. حتی می توان آن را به صورت مستقیم روی پوست استفاده کرد یا اسانس آن را استشمام نمود تا تاثیر مثبت بر روی ذهن و خلق و خو داشته باشد.
اسانس گیاهی، دسته دیگری از انواع اسانس مواد شوینده هستند. این اسانس ها از منابع گیاهی مختلف به دست می‌آیند. روغن درخت صنوبر، اسانس کاج، اسانس درخت سرو، اسانس آویشن، نمونه هایی از ترکیباتی هستند که به عنوان اسانس یا ترکیبات معطر در انواع شوینده ها به کار می روند. محصولات شوینده و تمیز کننده که با این روغن های گیاهی تولید می شوند خاصیت لکه زدایی و پاک کنندگی قوی دارند.
به دست آوردن اسانس گیاهی از درخت صنوبر یا درخت کاج و سرو، کار دشواری است که در صنایع انجام می شود. برخی دیگر از اسانس های گیاهی بر پایه گیاه مریم گلی، گل میخک، گیاه گشنیز یا انواع میوه ها نظیر خانواده توت، باز هم در شوینده ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. آنچه اهمیت دارد این است که اسانس مواد شوینده، یکی از اجزا و ارکان اصلی و کارخانه تولید شوینده ها محسوب می شود.
روش تولید اسانس
تولید اسانس مواد شوینده به طور مستقیم به استخراج این ترکیبات از منابع اصلی مربوط می‌شود. اگر نامی از استخراج روغن های اساسی یا استخراج روغن های گیاهی برای تولید مواد شوینده معطر هم شنیدید، در حقیقت، به همین روش ها اشاره دارد.
اکثر مواد معطر یا همان اسانس ها ساختار مولکولی آلی دارند و حاوی ترکیبات حلقوی از نظر شیمی مولکولی می باشند. مهمترین و اصلی ترین روش تولید اسانس شوینده، “فرایند تقطیر” است. “تقطیر” عبارت است از حرارت دادن یک مخلوط، سرد شدن بخارات و مجدداً تبدیل شدن آن به حالت مایع؛ به این ترتیب که ناخالصی ها حذف خواهد شد. محصول نهایی، همان اسانس یا روغن معطر است که در موارد مختلف به کار میرود.
با توجه به اینکه هدف، تولید کدام از انواع اسانس باشد، ترکیبات اولیه برای حرارت دادن، متغیر هستند. در قسمت زیر مرور کلی بر فرایند استخراج اسانس مواد شوینده را مشاهده می کنید:
برای تولید اسانس یا روغن های گیاهی، مواد اولیه در داخل یک مخزن بزرگ تحت حرارت بالا قرار می گیرند. مخزن، بسیار داغ می شود و ترکیبات بر اساس نقطه جوش به حالت بخار در می آیند. این مخزن مجهز به دریچه هایی است که به مجراهایی راه دارد. ترکیبات بخار شده وارد مسیرهای خروجی می شوند و از آن جهت در مسیر مارپیچ به حرکت در می آیند. اطراف این مسیر مارپیچ یا یک جریان مشخص آب سرد، همیشه خنک نگه داشته می‌شود. در اثر این سرما، بخارات، متراکم شده و به حالت مایع تبدیل می شوند. این فرایند، چیزی شبیه به کندانسور یا متراکم کننده است. از انتهای کندانسور، مایع متراکم شده وارد ظرف مخصوصی می شود و برای اینکه آب یا روغن با یکدیگر مخلوط نشود، خروجی آب و خروجی اسانس مواد شوینده، متراکم شده، مجزا در نظر گرفته شده است.”
با توجه به اینکه در فرایند تولید اسانس مواد شوینده ممکن است اندکی آب به صورت ناخالصی در مخزن نهایی جمع شود، پس از این مرحله لازم است یک مرحله دیگر به نام “سرریز کردن” انجام گردد. به این ترتیب اسانس یا آب مخلوط شده از این قسمت جدا خواهد شد. استخراج اسانس یا روغن های گیاهی به روش های مختلفی انجام می شود که هر کدام از آن ها مزایا و معایبی دارند. بهترین و متداول ترین روش صنعتی برای این منظور، همین روش تقطیر است.
